بررسی روند تغییرات سفره آب زیرزمینی در مناطق نیمه خشک غرب ایران با استفاده از مدل modflow و gis (مطالعه موردی دشت ماهیدشت - در استان کرمانشاه)

منابع آب زیرزمینی دومین منبع مهم آب شیرین موجود در جهان است. توسعه جمعیت، کشاورزی و صنعت سبب افزایش برداشت از این منابع شده و افت سطح آب زیرزمینی را به همراه داشته است. مطالعه حاضر با هدف مدلسازی و بررسی روند تغییرات آبخوان دشت ماهیدشت - سرفیروزآباد در استان کرمانشاه با استفاده از مدل modflow انجام گرفته است. مدلmodflow از جمله مدل هایی است که قابلیت بسیار بالایی در مطالعه آب های زیرزمینی دارد. این مدل به صورت نرم افزار modflow در بسته نرم افزاری gms قرار دارد. در این مطالعه بعد از شناسایی منطقه و ساخت مدل مفهومی در محیط نرم افزار arc gis 9.3 و وارد کردن مدل طراحی شده به نرم افزار gms 6.5 مدل ریاضی modflow به روش اتوماتیک تهیه گردید. ساختار مدل مفهومی آبخوان ماهیدشت شامل محدوده مدلسازی، توزیع اولیه پارامترهای هیدروژئولوژیکی مانند هدایت هیدرولیکی، تخلیه چاه های بهره برداری، قنوات و چشمه ها، میزان آب برگشتی ناشی از آبیاری، چاه های مشاهده ای، تغذیه ناشی از بارش منطقه، شرایط مرزی و میزان هدایت رودخانه می باشد. با طراحی مدل مفهومی و تبدیل آن به مدل modflow، مدل ایجاد شده در شرایط جریان ماندگار اجرا گردید. با اجرای مدل در شرایط جریان ماندگار هدایت هیدرولیکی آبخوان منطقه برآورد گردید و سپس با توجه به اینکه پارامتر بعدی مورد نیاز برای مدلسازی، تعیین آبدهی ویژه این آبخوان می باشد، با اجرای مدل در شرایط غیرماندگار، پارامتر آبدهی ویژه نیز تعیین گردید. میزان خطای محاسبه شده در حالت ماندگار با شاخص خطای جذر میانگین مربعات خطا (rmse) برابر با 56/3 و در شرایط غیرماندگار برابر با 2/4 می باشد، علاوه بر این میزان همبستگی بین مقادیر محاسبه شده و مشاهده شده نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده قابلیت بالای نرم افزار gms 6.5 در مدل کردن جریان آب زیرزمینی آبخوان دشت ماهیدشت - سرفیروزآباد براساس سناریوهای احتمالی با استفاده از مدل modflow بوده است که ضمن مدلسازی دشت و تعیین پارامترهای اساسی آبخوان به تحلیل حساسیت هر یک از پارامترهای آبخوان پرداخته است. نتایج حاصل از آنالیز حساسیت پذیری نشان دهنده حساسیت بالای پارامتر هدایت هیدرولیکی می باشد. علاوه بر این با انجام مرحله صحت سنجی مدل، صحت مدل برای مدلسازی آبخوان این دشت به اثبات رسیده که با اثبات صحت مدل ساخته شده شرایط جریان آب زیرزمینی برای سال های 1390، 1393 و 1396 نیز پیش بینی صورت گرفته است.